ΑΧ, ΡΕ ΧΡΗΣΤΟ...

(Δημοσίευση: 21 Δεκεμβρίου 2007)

1) Τηλεγραφημα εληφθη στοπ.

Ρε Χρηστο, τωρα τι μου λες, να πιασω και ‘γω τηλεγραφηματα, «φιλε Μηλιο, το και το»; Moυ ακουγεται σαν τα ξαποδω «συντροφε Ταδε ...». Τελος παντων.  Tα πολλα θα τα ακουσεις στην πρωτη κρασοσυναξη, ερημην σου και παρεα με τα δισκακια σου, εκτος και ξεκουνησεις, αν και εγω δεν αξιωθηκα που σουχα πει τελευταια. Πρεπει ωστοσο να σου αναγνωρισω παρρησια, που παντα εκτιμω, γι αυτό το μονο που μου βγαινει (σε διαδικτυακο καουμποϋκο τηλεγραφημα, που αγαπας), είναι σε παραφραση. Αϊ κις πιπλ φορ μαντνες, μπατ γιου ‘ρ μαϊ φρεντ εντ αϊ ‘λ κις γιου φορ ναθινγκ...

...Εδώ θα σταματουσα κανονικα, αφηνοντας τα παραπερα γι αργοτερα -πρωτα ο Θεος- φοβουμαι πως κουραζεται κι ο αναγνωστης απ' τα πολλα. Ξερεις, στα αρθρα μου προσπαθω ν' ανοιγω πολλα συνδεδεμενα θεματα, στα ορια της αναγνωστικης αντοχης και λιγο παραπερα, παντα με το φοβο της κουρασης, περισσοτερο με το φοβο παραταιρων διαλογικων διακλαδωσεων κι ακομα πιο πολύ με την ελπιδα συνεισφορας σε κοινη γλωσσα - ελπιδα. Η εγκαρδια συνενοηση ( παλιος πολεμικος ορος ) εχει τα δικα της απαιτουμενα που ξεπερνουν την «πολιτικη βαση», αν είναι να τη στηριξουν.

Όμως, κατανοω πως στο δημοσιο διαλογο η ατζεντα είναι επισης δημοσια, οσο και μη ουδετερη, κι είναι του καθενα ευθυνη για το καλυτερο, σχετικα. Κατανοω ακομα, πως τα ζητηματα που βαζεις στο τηλεγραφημα σου, είναι ψηλα στην ατζεντα για πολλους απ' τους φιλους μας. Γι αυτό και θα συνεχισω επι της (ην θεωρεις) ουσιας, στα ορια ενός απαντητικου σημειωματος.

2) Απλως ηγετικα παιχνιδια;

Είναι φανερο πως βλεπουμε διαφορετικα τα τεκταινομενα, το τι πραγματι «παιζεται» όπως λες.

Η παρατεταμενη κριση που διαπιστωνεις και συ, για τη γνωμη μου, δεν αφορα ηγετικα παιχνιδια, κατι τετοιο π.χ. ισχυριζονται ευθεως ή εμμεσως οι πυροσβεστες-συγκαλυπτικοι στο ΠΑΣΟΚ, όπως και οι κατηγοροι της «φιλοδοξης υπονομευσης» ή της «οικογενειοκρατικης ανικανοτητας».  Το προβλημα της ηγεσιας στο ΠΑΣΟΚ εξεφρασε κυριως το αδιεξοδο της στρεβλης εκπροσωπισης, είναι προβλημα διαστασης βασης-κορυφης, δηλαδη αλλα ζητα ο κοσμος ολος, κι αλλα κανει η ηγεσια. Το αιτημα της βασης του ΠΑΣΟΚ (της ευρυτερης εκλογικης βασης, ακομα και της μη ψηφοφορικης του ΠΑΣΟΚ) είναι η αλλαγη προσανατολισμου, το «αλλαξε τα όλα» ΠΑΣΟΚ.

Για τη γνωμη μου μια τετοια εντολη υπαρχει, μισοκαρδη κι απελπισμενη, αλλα υπαρχει, όχι μονο απ' αυτους που ψηφισαν το Γιωργο, αλλα σιωπηρα από πολύ περισσοτερους. Μπορουμε να συμφωνησουμε στο καθεστωτικο μερος των κινητρων για την εντολη, μπορουμε ισως να εχουμε την ιδια εκτιμηση για το τι θα την κανει ο Γιωργος, (ή ο Βενιζελος κτλ) αυτό όμως είναι δευτερευον.

Το κυριο είναι ότι υπαρχει στο κοινωνικο σωμα και στην πλατια βαση του κεντρωου χωρου, εκτεταμενο το αιτημα της σοσιαλιστικης μεταστροφης, σημαντικα διαφορετικο απ' το αντιδεξιο του '81 ή του μεταπαπανδρεϊκου σημιτονοικοκυριου του '96.  Για μενα αυτό είναι καθαρο, στα εθνικα εκλογικα αποτελεσματα, στην απαξιωση του σημιτισμου, στις εσωκομματικες εκλογες, στην προηγουμενη «αλλαξε τα όλα» εντολη, στα αναλυτικα γκαλοπ, σ' ό,τι τελος παντων προσφερεται για σταθμιση του κοινωνικου αιτηματος και συνειδησης. Ακομα και σε μερος των ψηφων του Βενιζελου, κομματικων και πλατιων δημοσκοπικων, μπορει να διακριθει ενας τετοιος κοινωνικος προσανατολισμος.

3) Η εντολη ειναι θετικη στα ορια της

Υπαρχουν βεβαια εδώ  2  ζητηματα.  Πρωτον, η εν λογω εντολη δε συνοδευεται αναγκαστικα απ' την ελπιδα ανταποκρισης, αν κι αυτή η ελπιδα ζηταει αγωνιωδως την ιδια της την αναθερμανση σε κάθε μικροδειγμα μεταστροφης, νομιζω ότι κι αυτό εγινε ολοφανερο. Ωστοσο, ο ακολουθος κοινωνικος-πολιτικος αναπροσανατολισμος στη συνεχεια, δεν αναμενεται ριζοσπαστικα μονοδρομημενος ελλειψει αξιοπιστων εναλλακτικων σ' ολη την εκταση του χωρου. Δευτερον, το σοσιαλιστικο αιτημα είναι ασαφες κι αντιφατικο, ασυγκροτητο κι ασταθες ιδεολογικα, διαπλεγμενο με δογματικα, συντεχνιακα και φιλελευθερα στοιχεια, γενικως διαχειρισιμο απ' το συστημα.

Υπο τους ορους αυτους, η εντολη αυτή παραμενει εντολη (υπο στρεβλη-πιεζομενη εκπροσωπηση όπως του Γιωργου) δεν εχει και δε μπορει να προσλαβει χαρακτηρα πληρους-ταχειας πολιτικης αυτονομησης. Προσωπικα εκτιμω (βλ. και το προηγουμενο αρθρο μου «κλαιει κτλ») ότι η βαση του ΠΑΣΟΚ δεν εχει τους ιδεολογικους και διαδικαστικους ορους για να επιβαλλει την αιτουμενη μεταστροφη, καθως επισης ότι και τα στελεχη του αλλού νυχτωνουν.

Αυτά όμως καθολου δε σημαινουν ότι το υπαρκτο αιτημα μεταστροφης δεν είναι σημαντικο, δηλαδη στοιχειο θετικης κι αξιοποιησιμης υποκειμενικοτητας, υπο τους ιδιους του τους περιορισμους. Το προς τα πού και το πώς, είναι μια άλλη ιστορια. Εχει όμως στο σημειο αυτό σημασια να αναγνωρισουμε ως ατοπες τις κατευθυνσεις και τους τροπους που, για να σταθουν, προϋποθετουν την ολοφανερα λαθεμενη αναγνωση της πραγματικοτητας, εν προκειμενω τη θεση ότι εντολη δεν υπαρχει.

4) Εντολη, αλλά οχι ειδικα στο Γιωργο;

Προσεξα βεβαια ότι δεν αρνεισαι ρητα την αναδειξη του αιτηματος μεταστροφης στη γενικη του μορφη, αλλα τη διατυπωση του μεσω της εντολης στο Γιωργο. Αλλα αυτος είναι ο κυριος τροπος (καθως και εν μερει μεσω του Βενιζελου κτλ) που διατυπωθηκε το αιτημα αυτό, ως (μισοκαρδη) εντολη στην εκτιμηθεισα ως πλεον αξιοπιστη, οσο και υπο προθεσμια, κομματικη ηγεσια.

O τροπος αυτος δεν ειναι τυχαιος, είναι στενα συναρτημενος με την ευρεως αιτουμενη κομματικη μεταστροφη, ως κυριας διαδικασιας σοσιαλιστικης συγκροτησης, εμπεριεχει δηλαδη την ελλειψη εμπιστοσυνης σε άλλες διαδικασιες (κατι που πρεπει να αξιολογηθει τοσο στην αρνητικη, οσο και τη θετικη του διασταση).  Θα μπορουσε κανεις να τοποθετησει στο σημειο αυτό το κυριο πολιτικο στοιχημα, εν οψει μαλιστα της ληξης των προθεσμιακων εντολων, όπως διακρινω στο τηλεγραφημα σου. Προσωπικα δεν αποκλειω την ενταση της κινητικοτητας στο χωρο, αν μαλιστα ενθαρρυνθει, ουτε και τη διαλυση του ΠΑΣΟΚ αποκλειω, παροτι ελαχιστα πιθανη.

Αυτά όμως ανηκουν στο χωρο των στενων συγκυριακων εκτιμησεων. Στην ευρυτερη περιοδο οι μορφες αναπαραγωγης του κεντρου (φιλελευθερης κεντροαριστερας), δηλαδη του σημερινου τοπιου, είναι πολλες, όπως και τα διαδοχα σχηματα. Οι αντιστοιχες μετακομισεις, κι αν ακομα ενταθουν, κυριως θα εκτονωσουν το αιτημα μεταστροφης, παρα θα το πραγματωσουν. Ο περιοριστικος παραγοντας εδώ είναι για τη γνωμη μου, η χαμηλη ιδεολογοπολιτικη οροφη, όχι στο μαζικο επιπεδο μονο, αλλα και στις διαφορες «αριστερες» ελιτ (βλ. και τα διαφορα ευρωπαϊκα αντιστοιχα των εξελιξεων).

Υπο τις συνθηκες αυτές η συγκροτηση του σοσιαλιστικου χωρου είναι εξαιρετικα συνθετη υποθεση, τοσο συνθετη, που μετακομιση ή μετεξελιξη χανουν το πολωμενο νοημα τους. Αυτό που κυριως «παιζεται» λοιπον είναι η ιδεολογοπολιτικη χειραφετηση, εν μεσω πολυμορφων (μη αντιθετικων αναγκαστικα) πολιτικων διαδικασιων, η ιδεολογικη ιδιως υπερβαση της κεντροαριστερας σε κλιμακα ικανη να στηριξει αντιστοιχες πολιτικες μορφοποιησεις.

5) Στοιχεια ταυτοτητας του χωρου

O «θετικος (?) προσδιορισμος (?) δυναμεων (?) που διεκδικουν (?) μια πολιτικη παρουσια (?) στο σοσιαλιστικο χωρο» είναι αντιθετα το λιγοτερο που παιζεται, αν κατανοω σωστα το ζητημα που βαζεις. Δηλαδη, την ευρεση κοινου τοπου αξιολογης συλλογικης παρεμβασης στα τεκταινομενα, από δυναμεις που εχουν «ξεπερασει» το ΠΑΣΟΚ και την αριστερα, υπερηφανες (μερικες εως σνομπισμου) για την προοδο τους οσο κι ανυποπτες για το ότι «ξεπερασμα» δεν θα σημαινε τιποτα άλλο από χειραφετημενη-πρακτικη επαναθεωρηση του συνολικου κοινωνικοπολιτικου χωρου.

Το ζητημα της δρασης των μοναδων και παρεών που συναποτελουν την «κριτικη αριστερα», ας την πουμε, ή και ειδικοτερα το «πολιτικο-σοσιαλιστικο» τμημα της, είναι ασφαλως σημαντικο, οσο και στενα δεμενο με το γενικοτερο  (υπαρκτο αλλα και χαμηλης οροφης) κοινωνικο αιτημα συγκροτησης του σοσιαλιστικου χωρου. Το εδαφος αυτης της συγκροτησης ωστοσο είναι πολύ ευρυτερο απ' το συνολο που συνθετουν αυτές οι «δυναμεις» (?), ευρυτερο όχι με την εννοια του «χωρου προς απεγκλωβισμο και προσαρτηση» αλλα ως ενιαιου υποκειμενικου χωρου, ως χωρου συνολικου αναπροσανατολισμου-πολιτικης χειραφετησης. (Θυμιζω στο σημειο αυτό τη δικη σου προβληματικη σχετικα με την ιδιαιτεροτητα-οριοθετηση του σοσιαλιστικου χωρου).

Την ενοτητα (κοινη υποκειμενικοτητα) αυτου του ευρυτερου χωρου διαμορφωνει όχι μονο η συγκλινουσα κοινωνικη ταυτοτητα (λιγο-πολύ, και εξαιρουμενου του νεοπλουτου ή καθεστωτικου τμηματος που κινειται στο 10 % της αντιστοιχης εκλογικης βασης), αλλα και η κοινη πολιτικη προσεγγιση, η κοινη ιδεολογοπολιτικη φυσιογνωμια.  Θαθελα την ιδιαιτερη προσοχη σου στο σημειο αυτό, εννοω την ιδεολογοπολιτικη φυσιογνωμια με τα θετικα κι αρνητικα της μαζι.  Το κρισιμο μαλιστα δεν είναι τα επι μερους θετικα ιδεολογοπολιτικα στοιχεια ως προς τα οποια υπαρχει μια σαφης διαβαθμιση και διαφοροποιηση στο εσωτερικο του ενιαιου αυτου χωρου, τις περισσοτερες φορες δογματικης-σχολαστικης φυσης και χωρις σημασια.

Τα κυριοτερα θετικα-ενοποιητικα ιδεολογοπολιτικα στοιχεια αυτου του χωρου είναι δυο. Η μετριοπαθεια-ανεκτικοτητα, δηλαδη το αντιολοκληρωτικο, βιωματικο φιλάλληλο στοιχειο, και η σχετικη επιδεκτικοτητα σε περαιτερω χειραφετηση, δηλαδη την αναληψη προσωπικων-συλλογικων ευθυνων για την κοινωνικη πορεια. Μ' αλλα λογια ο χωρος αυτος ελπιζει κι ακουει καλυτερα, είναι δηλαδη προοδευτικοτερος, αν και κατά περιπτωση πιο ευαλωτος σε αρνητικες κατευθυνσεις (αυτό δε σημαινει ότι ακουει καλα, συγκριτικα μιλουμε, με ό,τι άλλο θορυβωδες κωφο εχει διαμορφωθει απ' την κριτικη-δογματικη-φιλελευθερη μεταπολιτευτικη αποπαιδευση).

Τα αρνητικα κοινα στοιχεια είναι ιδιαιτερα σημαντικα ενοποιητικα στοιχεια, ενοποιητικα βεβαια προς τα κατω, απ' τη φυση τους, παντως ενοποιητικα, καθοριζουν δηλαδη κοινες αναγκες και ρυθμους χειραφετησης. Το φιλελευθερο-καιροσκοπικο στοιχειο ειναι πανταχου παρον κι εμποδιστικο της συνειδησιακης κοινωνικοποιησης. Οι διαγκωνιστικοι καυγαδες σε κάθε σημειο του χωρου είναι το ιδιο αντικοινωνικοι, όσο κι αν πασαλειφθουν με πολιτικουρες, και η δυνατοτητα να φτουρανε για «πολιτικοι» υποδεικνυει το ιδιο ιδεολογοπολιτικο (και κριτηριακο-θεωρητικο) ελλειμμα. Ο τυχοδιωκτικος οπαδισμος (μεγαλος και μικρος) σετακι με τον υπερκριτικισμο (κωφο καταγγελτισμο) και την (ουσιαστικη) αυθαδεια, είναι κοινος στο χωρο, και καταδεικτικος των τεραστιων κοινων αναγκων μετρου και πιστης. Η αγνοια της αγνοιας και της πολιτικης απαιδευσιας, είναι εξ ισου εντονη με τις δογματικες μικροβεβαιοτητες δια μεσου του χωρου αυτου.

Θα μπορουσα να απαριθμησω ατελειωτη σειρα ιδεολογοπολιτικων χαρακτηριστικων που θετικα (ως στοιχεια αξιοποιησης) κι αρνητικα (ως στοιχεια προς αλληλοχρεη αναταξη) ενοποιουν ιδεολογοπολιτικα αλλα και υπερσυγκυριακα αυτό το χωρο, στον οποιο και 'μεις κολυμπαμε, καθολου αμολυντοι. Η υποκειμενικη ενοτητα-μετεξελιξή του, περαιτερω, ελαχιστα μπορει να προσεγγισθει από προβληματικες «κριτικης υποστηριξης» ηγεσιων ή άλλες παρωχημενες μετωπικες οπτικες, κληρονομια του τριτοδιεθνιστικου μοντελου συγκροτησης.

6) Περι θετικου καθορισμου

Αυτό που ξεχνουμε συνηθως στο μοντελο αυτό είναι η μονοπολικοτητα του, η εστω και δυναμει, και η οποια θεμελιουμενη σε «αντικειμενικες» ιστορικες ελιτ λειτουργει συσπειρωτικα-μετωπικα-απεγκλωβιστικα. Ανεξαρτητα απ' την πληρη ιστορικη αποτυχια του στον «εργατικο χωρο» (εννοια παραγωγικου καθορισμου) αυτό είναι τελειως λαθος να μεταφερεται στο «σοσιαλιστικο χωρο» (εννοια ιδεολογοπολιτικου καθορισμου) με την απαιτηση να καθορισει αντιστοιχα την τοπολογια του (τις σχεσεις μεταξυ των μορφωματων του).
Αυτά κι αλλα πολλα είναι βεβαιο ότι θα απασχολησουν το σοσιαλιστικο κινημα στη χωρα και διεθνως, σημαινουν παντως για την περισταση ότι αυτό που παιζεται είναι παντα το μειζον χωρις υποθηκευση του στο συγκυριακο (μεγαλο ή μικρο) ειτε λεγεται Γιωργος ειτε ξεγιωργος. Τα κορακίστικα αυτά, (στα οποια συχνα υποχρεωνεται ο ατελης και πιεσμενος κι απ' τον περιορισμενο χωρο αναλυτικος πολιτικος λογος) μπορουν σε ελευθερη μεταφραση να αποδοθουν ότι «μας νοιαζει και μας κοφτει απ' τα μεσα, το τι γινεται ή δε γινεται στο χωρο, ανεξαρτητα απ' τη συγκυριακη μας θεση, και καθολου δεν ωφελουν τα ξορκια για ηγετικα παιχνιδια που δηθεν πρεπει να τ' αφησουμε να τα λουστουν οι πλανημενοι, οσο οι ξέσκολοι θα αναζητουμε ένα "θετικο καθορισμο"». Για τη γνωμη μου αυτό θαταν πολύ θετικος καθορισμος. Συνοψιζεται στην κριτικη υποστηριξη (αφου σου λεει η φραση αυτή) τού όντος / δυναμει σοσιαλιστικου χωρου, μη υποθηκευμενη στην υποστηριξη κανενος, στην κεντρικη καρεκλα ή τον εξωστη.

Οι ειδικοτερες ιδεολογοπολιτικες συγκλισεις είναι άλλη υποθεση, και σε κάθε περιπτωση ευαναγνωστες. Αλλα και οι επι μερους κριτικες ή τοποθετησεις στη στενη συγκυρια είναι επιβεβλημενες αν τοκιζουν στα ζητουμενα (π.χ. στα αναγκαια χαρακτηριστικα μιας σοσιαλιστικης ηγεσιας) ενώ η τελικη χρησιμοτητα τους εξαρταται τοσο απ' αυτές, οσο κι απ' τον κάθε αντιλογο. Μιλω για τις συγχορδιες από διαφορετικες νοτες, καθως και για τα σχετικα φαλτσα.

Αυτα καθολου δεν εξαντλουν το ζητημα, βοηθουν όμως νομιζω στην τοποθετηση του. Οι (πολλαπλως) αξιοπιστοι πολιτικοι πολοι ή πολος που θα συνεισεφερε αποφασιστικα στη σοσιαλιστικη συγκροτηση είναι ασφαλως κλειδι, όμως φοβουμαι ότι διεθνως και στη χωρα, ειμαστε στο (ιδεολογοπολιτικο)  σταδιο να καταλαβουμε το τι βραζει στο καζανι - αναγκαια γνωση για κάθε ατομικο ή συλλογικο μορφωμα που (καλως κι ευτυχως) φιλοδοξει σε αξιολογη συνεισφορα συγκροτησης.  Μακαρι τα πραγματα ναναι πιο μπροστα, βοηθησε με να το δω, αν το βλεπεις, την ιδια ωρα μαλιστα που δε βλεπεις φωτια κατω απ' το καζανι, μιας κι αναμεσα βρισκεται ο Γιωργος.

7) Ζυμωσεις μετα μουσικης

Ανεξαρτητα όμως απ' τα παραπανω, καμμια αντιρρηση δεν εχω για συζητησεις, ανοιχτες ή οινικες, ισα-ισα τις θεωρω απαραιτητες.  Σε κάθε περιπτωση η δημιουργια κυκλων διαλογου και προβληματισμου, η διαμορφωση πολιτικων πόλων παρεμβασης κι αλληλοσυνδεσης είναι αναγκαια. Αλλωστε στη λογικη αυτή καταχρωμαι της φιλοξενιας του «Φυλλομαντη».  Η «βαση των αναγκαιων ζυμωσεων», για να χρησιμοποιησω τη σημαινουσα διατυπωση σου, μπορει να διαφερει κατά την κριση του καθενα, αν και προσωπικα θεωρω ότι χρειαζονται ανοιχτες ιδεολογοπολιτικες συζητησεις σε πολλα επιπεδα. Τελος παντων, για οποια συζητηση θελει ο Χρηστος, θαχα την καλυτερη διαθεση, όπως ξερεις.  Αν μαλιστα ξεκρεμασεις και το μπουζουκι...

Φιλιά,

Δημήτρης - 19/12