ΒΙΒΛΙΟ: Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως - τῆς Κικῆς Δημουλᾶ

Ἡ κυρία Κικὴ Δημουλᾶ ἔχει τὴν παθιασμένη χάρη νὰ μᾶς μιλάει ἐδῶ καὶ χρόνια μέσα ἀπὸ τὸν πρῶτο ἑνικό της: τὰ ποιήματά της, σχεδὸν ὅλα, εἶναι μὲ ὠμέγα κατάληξη. Θεωρήθηκε, παλαιότερα, ὡς ἡ ποιήτρια τῆς ἀτομικῆς ἀπομόνωσης, τῆς ἀπὸ παντοῦ περίκλειστης (κι ἀπελπισμένης) ἐμβύθισης στὴν ἰδιωτευτικὴ ὀδύνη τῆς προσωπικῆς διάψευσης. Δὲν εἶναι ἔτσι. Ἁπλῶς ἀρνήθηκε πάντοτε τὴν εὔκολη καὶ παραπλανητικὴ συλλογικότητα ἢ τὸν ἀνεπίγνωστο ὀπτιμισμό· μὰ μᾶς πῆρε χρόνια γιὰ νὰ τὸ δοῦμε. Στὸ ἔργο της ἐξερευνᾶται καὶ ὑπάρχει ἀνεπισήμως ἡ ἰδίοις ἐξόδοις ἄρση τῆς ἀπόστασης ἀνάμεσα στὸν ἑνικὸ ἀριθμὸ καὶ τὸν πληθυντικὸ ἀριθμό, ἄρση ποὺ ἀπὸ χρόνια ἐπιχειρεῖ πεισματικὰ καὶ ἰδιότυπα. Εἶναι ὁ δυϊκὸς ἀριθμὸς μιὰ πόρτα πρὸς τὸν πληθυντικό, ἢ μήπως μία παγίδα γιὰ ἕναν ἀκόμη πιὸ μοναχικὸ ἑνικό; Μᾶλλον εἶναι (μᾶς λέει) ἐπίγνωση - κι ἀνάληψη κινδύνου: «μόνη μου τὸ σηκώνω / δὲν ἔχει κἄν / τὸ ἰδεολόγο ἐκεῖνο βάρος ποὺ / ἀποκτᾶ μία στέρηση ὅταν / τὴν κληρονομεῖ ἡ ἱστορία». Ἑνικός, δυϊκὸς καὶ πληθυντικός: ἀριθμοὶ  τοῦ βιώματος - παναπεῖ καὶ τοῦ ἐπίθυμου ἀπολογισμοῦ καὶ τῆς ὑπόσκαφης αἰσιοδοξίας. Δύσκολο ν' ἀναμετρᾶς αὐτὸ ποὺ θέλησες μὲ βάση τὸ "ἕως τώρα". Δύσκολο ν' ἀναμετρᾶς τὸ "ἀπὸ 'δῶ καὶ πέρα" μὲ βάση αὐτὸ ποὺ θέλησες. Ἀλλὰ καὶ πῶς ἀλλιῶς...

Τὰ σκεφτόμουν αὐτὰ μόλις προχτές, σἐ κεῖνο τὸ ὑπόγειο καταφύγιο γραμμάτων καὶ ριμμάτων -κατὰ κόσμον βιβλιοπωλεῖο- ὅπου κατέβηκα μπάς καὶ ἀνασάνω λίγο τὴν ἀλήθεια τοῦ χαρτιοῦ - παναπεῖ τὶς λέξεις τῶν ἀνθρώπων. Στὸν πάγκο ἡ καινούργια της δουλειά. «Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως». Ἐδῶ εἴμαστε.

Ἁπλῶς μόνο νὰ ἐπισημάνω τὴν κυκλοφορία της καὶ νὰ ρίξω τὴν ἰδέα της, ἔτσι καταπὼς τὰ ποιήματα αὐτὰ ρίχνουν μιὰν ὑπόκωφη ἀγκωνιὰ στὰ πλευρὰ τῆς ἐφήσυχης κι ἀνήσυχης ψυχῆς μας - ἂν μπορέσω.

45 ποιήματα μᾶς προσκαλοῦν νὰ σκύψουμε στὴν ἀπογραφὴ ἀποθήκης: Καταφέραμε ν' ἀγαπήσουμε; Ν' ἀγαπηθοῦμε; Σὲ ποιὸ ράφι βάλαμε τὶς παρελθοῦσες ξυραφιές; Σὲ ποιὰ συσκευασία μᾶς ταχυδρομοῦνται οἱ μέλλουσες; Μεγαλώσαμε; "Ὡριμάσαμε"; Ἀπέναντι στὴν τρέχουσα λατρεία τῆς ὡριμότητας ἴσως δὲν ἔχουμε ν' ἀντιτάξουμε παρὰ τὸ «μικρόσωμο νεαρό ζευγάρι» δηλαδὴ τὸ ζεῦγος ὄνειρο-ἔρωτας, δηλαδὴ μιὰ τέτοια «φιλόξενη περίπτυξη» (ὅπως αὐτὴ ποὺ μᾶς ἐπιφυλάσσει ἡ συλλογή) ὥστε «ποιὸς εἶναι ὁ ἄντρας καὶ ποιὸ τὸ θῆλυ δὲν ξεχωρίζεις».

Τὸ ὄνειρο εἶναι ἡ λέξη-νῆμα ποὺ περιτυλίγει ἄναρχα καὶ στοργικὰ ὅλη τὴν συλλογή. Ἀμέσως παρατηρεῖται ὅτι εἶναι ἡ μᾶλλον πιὸ πολύσυχνη λέξη. Ἄναρχα; Βεβαίως: γιὰ τὴν κυρία Δημουλᾶ δὲν ὑπάρχουν συντεταγμένα ὄνειρα. Εὐτυχῶς.

Τὸ ὄνειρο εἶναι ἡ λέξη-νόημα τῆς συλλογῆς. Ἀλλὰ καὶ τοῦ ἀπολογισμοῦ: «Ἆραγε σὲ ποιὸ ὄνειρο ἀνέθεσα / τοῦ ὅλου τὴν φύλαξη / καὶ τὸ πῆρε ὁ ὕπνος;»· ἀλλὰ καὶ τῆς ἐπωάζουσας αἰσιοδοξίας ὑπὲρ τῆς ὁποίας ἐπιχειρηματολογεῖ «ἡ ἀναγκαία ἀθανασία τοῦ ὀνείρου» μὰ κι αὐτὸ ποὺ προέχει: «προέχει / αὐτὸ τὸ ὀνειρῶδες πηγαινέλα / τῶν ὀνείρων ν' ἀληθεύει».

Ἡ ποίηση τῆς κυρίας Δημουλᾶ δὲν εἶναι ἀπὸ 'κεῖνες ποὺ μᾶς πετοῦν σὰ σκαμπίλι κατὰ πρόσωπο τὴν ὀδύνη τῆς ὕπαρξης, τῆς διάψευσης, τῆς ματαιότητας. Ἡ ποίησή της παλεύει γιὰ μία ἀποσταλαγμένη στήριξη στὴν τραγικότητα τῶν ἀνθρώπινων πραγμάτων καὶ δὲν χάνει τὸν καιρό της μὲ εὔκολες κλάψες. Πέρα (κι ἴσως πάνω) ἀπ' τὴν τραγικότητα τῆς μὴ ἀπολύτρωσης, τῆς μὴ ὁριστικῆς ἀπεξάρτησης ἀπὸ τὶς ὑπέρτερες δυνάμεις ποὺ καθορίζουν τελικῶς τὴν ἔκβαση, ἔρχεται ἐκείνη τῆς προσπάθειας: τὸ ἑνιαύσιο - κι ὁ κόπος ποὺ διαρκῶς ξαναρχίζει («τήρησα ὡστόσο εὐλαβῶς / τὸ ἔθιμο τῆς ὀδύνης καὶ φέτος»). Εἶναι ἡ ἀντίφαση, δηλαδὴ ἡ ἐπίγνωση τῆς προσωρινότητας τοῦ "ἐπιτέλους!" («Ἐπιτέλους / ἔμπηξα τὸ χαριστικὸ καρφὶ / στὸ πὰθος μου γιὰ σένα / τετέλεσται ὅλα / στὸν μὲσα καὶ τὸν ἔξω μου σταυρό»)· εἶναι τὸ νόημα τῆς ξανὰ προσπάθειας - αὐτοτελῶς κι ἐρήμην ἀποτιμήσεων ἀποτελεσματικότητας. Εἶναι ἡ περίπτυξη στὸ "χαμένο" ποὺ δὲν εἶναι νεκρὸ ἀλλὰ ἕνα σπαρακτικὸ βάθος ψυχῆς ποὺ μᾶς συνέχει («Κύριε / μὴ μᾶς πάρεις κι ἄλλο / τὶς ἀπώλειές μας. / Δὲν ἔχουμε ποῦ ἀλλοῦ νὰ μείνουμε.»).

...Κυρία Κικὴ Δημουλᾶ, τὰ ποιήματά Σας ἔχουν ὠμέγα κατάληξη μὰ ξεκινοῦν ἀπὸ τὸ ἄλφα τ' ἀνθρώπου. Περιέχουν, ἔτσι, ὅλες τὶς 24 φανερὲς διαστάσεις τῆς γλῶσσας - χώρια τὶς ἀδήλωτες χρώσεις. Χάρη στὴν ἀγκωνιά ποὺ -πάλι- μᾶς δώσατε, μεταφερθήκαμε λιγάκι παραπλεύρως τῆς ἐθισμένης ψυχικῆς ἀφασίας, τοῦ ἀφασιακοῦ ψυχικοῦ ἐθισμοῦ· καὶ κάμποσα κλὶκ πρὸς τὸ μὴ γλυκερὸ νόημα τῆς γλυκύτητας.

Γιάννης Φ.Φωτόπουλος, 1 Δεκέμβρη 2007

ΣΧΟΛΙΑ:

	1. 11-12-2007 16:13
	Μ' αφορμή το σχόλιο του Γ.Φ.Φ. Πολυ καλο το σχολιο σου Γιαννη, για το «Παραπλευρως» της Κικης Δημουλα, με τσιγκλισε, σχεδον με βαζει να διαβασω το βιβλιο – πού να τα προλαβει κανεις ολα και πότε να τα σκεφτει, καπακι.  Και λεω, πολυ καλο, οχι για την πραγματικη του σχεση με το βιβλιο, μια σχεση που προφανως αγνοω, αλλα για δυο σημεια που προβαλλει. Τη δυνατοτητα (και την αρχη του τροπου), ενα κραυγαλεο «εγω» ναναι κατι αλλο απο εγωιστικο κρωξιμο, ναναι ενα προσωπικο «εμεις», το προσωπικο συνευθυνο της συλλογικης ελευθεριας (εγώ ειμί κτλ.). Και την υπαρξη του δυϊκου αριθμου, της γεφυρας αυτης αναμεσα στο «εγω» και «εμεις», τη δυϊκη αρθρωση του «εμεις», ως συνολου διαπροσωπικων, δυϊκων σχεσεων. Συνολου υπερβατικου, διαλεκτικου. Διαλεκτικου, με την απαραμιλλη αρχαιοελληνικη-χριστιανικη εγκοσμια εννοια της, με την εννοια δηλαδη που ψηλαφισαν ξανα (εκπληκτοι, ελλειπεις κι εκπληκτικοι) ο Χεγκελ κι ο Μαρξ, επιχειρωντας εξοδο μεσ’ απ’ το νεωτεριστικο-θετικιστικο σκοταδι της εποχης τους, αυτο που κυβερνα ακομα.  Διαλεκτικου, ως μονης εμπρακτης δυνατοτητας απεναντι στο «εγω», ως αλυσιδας που νοηματοδοτειται απο κρικους συνδεδεμενους για να ορισει το «εμεις» (πως αγαπα π.χ. η γιαγια, του γυιου της το παιδι - πρωτογενως και διαμεσου ταυτοχρονως), ενος συνολου σταθερα απεναντι στα πλαστα «εμεις», οπως τα απροσωπα «εμεις» των «οικονομικων δομων» ή αυτα του μπαλκονιου του πολιτευτακια. Πραγματα θαυμαστα που συνελαβαν οι προγονοι μας κι αποτυπωσαν στη γλωσσα τους την καθημερινη, στο καθημερινο τους δηλαδη βιωμα και πολιτισμο. Τοσο μακρυα απ’ τη νεοελληνικη αφασια, τοσο κοντα στο νεοελληνικο πονο. Ας ειναι. Φαινεται πως ο πονος ειναι ο δρομος εξοδου απ’ την αφασια. Θα τα βρουμε ολα ξανα, το πιστευω.  Δ.Τ.

Δ.Τ.

	2. 21-12-2007 20:05
	Τὸ Δύσκολο Ἕν Δ.Τ. σ' εὐχαριστῶ γιὰ τὴν καλοσύνη σου.   Ναί, ὁ δυϊκὸς ἀριθμός. Ἡ "περίπτυξη" (σωματική; ψυχική;), ὥστε "ποιὸς εἶναι ὁ ἄνδρας καὶ ποιὸ τὸ θῆλυ δὲν ξεχωρίζεις". Ἡ περίπτυξη (σωματική; ψυχική; ποιὰ η διαφορά;), ποὺ ὁδηγεῖ στὸ ΕΝ - ποὺ ὅμως δὲν εἲναι τὸ Ταυτόν ἢ τὸ Ἴδιο, μὰ κάτι πληρέστερο, καὶ δυσκολότερο: τὸ Ἀξεχώριστο.   Ναὶ, ὁ πόνος κι ὁ δρόμος ἐξόδου... Ναὶ... βρισκόμαστε ἀκόμη στὸν Κύκλο τοῦ Αἰσχύλου... Πόσους αἰῶνες θὰ μὰς πάρει ἀκόμη γιὰ νὰ τὸ καταλάβουμε... Ναὶ, ἡ Διαλεκτικὴ καὶ τὸ Τραγικό. Μόνον ὁ Νίτσε -ἀπ' ὅλους τοὺς μεγάλους Δυτικοὺς μύστες- διαισθάνθηκε τὴν σχέση τους. Δὲν χασομέρησε νὰ τὴν ὁρίσει, ἀλλὰ πάλεψε νὰ τὴν ὑπερνικήσει. Χτυπώντας βαθύτερα ἀπ' τοὺς ἄλλους: ὡς κριτικὴ τοῦ Λόγου - καὶ τοῦ πολιτισμοῦ του.  Τὰ λέμε,  Γ.Φ.Φ.

Γιάννης Φ.Φωτόπουλος