ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ: The Party Does Not Go On

(Δημοσίευση: 24 Ὀκτωβρίου 2008) Τὸ δεύτερο μέρος ἀπὸ τὴν ἀνάλυση τοῦ Γρηγόρη Ραδίτση γιὰ τὴν ἀμερικανικὴ καὶ τὴν παγκόσμια οἰκονομικὴ κρίση. Τὸ κακὸ δἐν ἔχει δείξει ἀκόμη ὅλο τὸ πρόσωπό του, ἀλλὰ πάντως the party is over.

"Η κύρια αντίθεση σήμερα παγκόσμια δεν είναι θρησκευτικού περιεχομένου,
μεταξύ π.χ. Xριστιανών και Μουσουλμάνων, αλλά οικονομικού,
μεταξύ πλουσίων και πάμπτωχων ανθρώπων και χωρών."
Τ.Σόρος, "Οι φούσκες δεν αυτορυθμίζονται"

ΥΠΟ ΤΥΠΟ διαλόγου, ή αντίλογου καλύτερα, που δικηγορεί υπέρ "διαβόλου", παραθέτω το με υπογραφή Κίμπι πιο κάτω απόσπασμα άρθρου της εφημερίδος "Ο κόσμος του επενδυτή" της 4-5/10/08. Κρίνει θετικά τη στάση των ρεπουμπλικάνων βουλευτών να αρνηθούν να εγκρίνουν το σχέδιο "σωτηρίας" του δικού τους υπουργού οικονομικών και ακόμα περισσότερο του δικού τους προέδρου κ. Mπους (ό,τι κριτική και να κάνεις στους Αμερικάνους τέτοιες στάσεις και πρακτικές κοινοβουλευτικής πολιτικής ανεξαρτησίας δεν έχουν όμοιά τους πουθενά. Φτάνουν μέχρι τα όρια της οικονομικής ηγεμονίας επί της πολιτικής.)
"Οι ρεπουμπλικάνοι βουλευτές έστω και από ένστικτο πολιτικής αυτοσυντήρησης, σωστά αντελήφθησαν ότι η συστημική επιχείρηση σωτηρίας του καπιταλισμού είναι μια γιγαντιαία ληστεία του κοινωνικού πλούτου, μια σκανδαλώδης αναδιανομή του υπέρ του τζογαδόρων του καπιταλισμού που θα τους εξευτελίσει στους ψηφοφόρους τους. Η αναβίωση του παραδοσιακού κρατικού παρεμβατισμού και προστατευτισμού που βιώνουμε δεν είναι αποτέλεσμα μιας ειλικρινούς αποδοχής της ιδεολογικής ήττας που υφίσταται διεθνώς ο νεοφιλελευθερισμός, αλλά απλή προσαρμογή της απληστίας της παγκόσμιας ελίτ στις βίαιες καμπές του οικονομικού κύκλου.
Το κράτος σώζει μόνο τους δημιουργούς, τους ηθικούς και φυσικούς αυτουργούς της κρίσης (μερικούς έστω), όχι τα τωρινά ή μελλοντικά τους θύματα. Ποιο θα είναι το μελλοντικό αποτέλεσμα; Εκτός από το καραγκιοζιλίκι όσων από αγοραίοι φιλελεύθεροι μεταπλάσσονται σε ενθουσιώδης κρατιστές, θα ζήσουμε πιθανότατα μια μετακύλιση της κρίσης σ' αυτό που ορίζεται ως πραγματική οικονομία. Αλλά εκεί δεν θα έχει τη μορφή της "εξαέρωσης" μιας φούσκας, της εξαϋλωσης υπεραξιών που εγγράφουν τα ευαγή τραπεζικά ιδρύματα στα χαρτοφυλάκιά τους. Αλλά μια έκρηξη φτώχειας και ανεργίας, πρώτα στη περιφέρεια της παγκοσμιοποιημένης αγοράς και τελικά στα κέντρα της. Ο "κρατισμός" που επελέγη ως φάρμακο της κρίσης το μόνο που θα επιτύχει είναι να επιταχύνει και να οξύνει τη βιαιότητα (και σκληρότητα) του οικονομικού κύκλου. Το χρήμα που δεσμεύεται σήμερα υπέρ του πιστωτικού συστήματος, αύριο (κυριολεκτικά) θα λείψει απ' την κατανάλωση, τις επενδύσεις, την απασχόληση.
Υπάρχει όμως και ένα ακόμη επικίνδυνο ενδεχόμενο. Το πιο σοβαρό. Ο μεγάλος πόλεμος που παραμονεύει σχεδόν πάντα στην άκρη κάθε μεγάλης ύφεσης!.. Αν πρόκειται να σωθούν ζωές προτιμώ λοιπόν, να λειτουργήσει ο καπιταλισμός της πραγματικής οικονομίας, αυτός που δημιουργεί πλούτο, απτό, απολαύσιμο και βρώσιμο από το να σωθεί ο καπιταλισμός των εικονικών υπεραξιών και της χειροπιαστής ληστείας"
Εν τω μεταξύ η ψηφοφορία στην Αμερικανική βουλή για την έγκριση του σχεδίου "σωτηρίας" των 700 δις δολαρίων (ήτοι το 4,9 του Αμερ. Α.Ε.Π.) συναντά εμπόδια. Το "όχι" στη βοήθεια των 700 δις δολαρίων κόστισε στην Αμερικανική οικονομία μείον 746 δις σε μία μέρα! Μόνον τη Δευτέρα 29/9, οι απώλειες σε κεφαλαιοποιήσεις στη διεθνή αγορά μετοχών ξεπέρασαν τα 1,5 τρις δολάρια. Την επόμενη Δευτέρα 6/10, και παρόλο που το ζήτημα είχε θετική κατάληξη(1) οι απώλειες στα διεθνή χρηματιστήρια έφθασαν το επίπεδο αρνητικού ρεκόρ των 2,5 τρις δολάρια. Μιλάμε για το τέλος του "υπαρκτού φιλελευθερισμού;" Καημένε Φουκογιάμα. Και το μόνο ανάχωμα στη κρίση οι αναδυόμενες αγορές. Η Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα δηλαδή οι χώρες του BRIC! Θα κρατήσουν όμως;
Αξιόλογη από κάθε άποψη η επιχειρηματολογία των ρεπουμπλικάνων αντιπροσώπων. Ειδικότερες επισημάνσεις είτε ως στοιχειοθέτηση όρων άρνησης του σχεδίου "σωτηρίας" είτε υπό προϋποθέσεις (όρων) έγκρισής του είναι πολύ σημαντικές και ενδιαφέρουσες. Όπως αυτές διαμεσολαβούνται από ακαδημαϊκούς καθηγητάδες κ.α. Θα αποφύγω τις πολύ "τεχνικές" διαλέγοντας τις "πολιτικότερες". Η βασική φιλοσοφία του σχεδίου είναι ότι η επινοητικότητα της κυβέρνησης μπορεί να ξεμπλέξει το κουβάρι της αγοράς ενός τρισεκατομμυρίου στεγαστικών δανείων υψηλού ρίσκου (subprime market) παρότι οι "φωστήρες" της Wall Street απέτυχαν να το πράξουν. Εν ολίγοις μας λένε ότι η κυβέρνηση είναι τόσο έξυπνη που μπορεί ακόμη και να κερδίσει χρήματα απ' όλη αυτή την υπόθεση. Ίσως, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι αρκετοί πολύ έξυπνοι άνθρωποι της χρηματοοικονομικής βιομηχανίας, πίστευαν το ίδιο πράγμα έως πρόσφατα.

Ας αναλογιστούμε όμως τι έγινε εν τω μεταξύ.
Οι εργαζόμενοι των επενδυτικών τραπεζών χάνουν τις καλά αμειβόμενες δουλειές τους γιατί δεν μπόρεσαν να βρουν έναν πειστικό τρόπο να τιμολογήσουν αυτά τα "τοξικά" χρεόγραφα. Αν μπορούσαν οι εταιρίες τους θα είχαν εκμεταλλευτεί τα τρισεκατομμύρια δολάρια που βρίσκονται τώρα στα αζήτητα στην κατοχή κρατικών επενδυτικών funds, ομίλων private equity, hedge funds και άλλων. Εργαζόμενοι λοιπόν τώρα, προς όφελος των φορολογουμένων, αυτά τα ίδια τα στελέχη των επενδυτικών τραπεζών, θα ανακαλύψουν αίφνης τη μαγική φόρμουλα τιμολόγησης των χρεογράφων που δεν μπόρεσαν έως τώρα;
Σε αντίθεση με τη δεκαετία των '30 οι Η.Π.Α. βρίσκονται αντιμέτωπες με ένα υπερτροφικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Δεν είναι λοιπόν εφικτό, αντί να προκληθεί μια νέα Μεγάλη Ύφεση, να συρρικνωθεί αισθητά ο χρηματοπιστωτικός τομέας της οικονομίας και με τη βοήθεια ενός βελτιωμένου συστήματος ρυθμιστικών κανόνων, να μπορέσει να ενισχύσει ουσιαστικά την ανάπτυξη; Σίγουρα η κυβέρνηση θα πρέπει να βρει επίσης καλύτερους τρόπους για να βοηθήσει τους ιδιοκτήτες ακινήτων και τους πιστωτές τους να καταλήξουν σε καλύτερους διακανονισμούς. Δεν έχει νόημα οι τράπεζες να κατάσχουν κατοικίες όταν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις που επιτρέπουν στους ιδιοκτήτες τους να παραμείνουν στα σπίτια τους και στις τράπεζες να ανακτήσουν τα κεφάλαιά τους και ακόμη περισσότερα. Και φυσικά θα πρέπει να ενισχυθεί οικονομικά η αγορά στεγαστικής πίστης επιτρέπονται στον ιδιωτικό τομέα το ίδιο διάστημα να ανασυνταχθεί", ισχυρίζεται ο Κένεθ Ρογκόφ καθηγητής Οικονομικών και Δημόσιας διοίκησης του Χάρβαρντ που διετέλεσε και επικεφαλής στο παρελθόν των οικονομολόγων του Δ.Ν.Τ.
Το σχέδιο Πόλσον πρέπει να αλλάξει γράφει στο "Κέρδος" ο Πάνος Ευαγγελάτος διδάκτωρ Οικονομικών του Πανεπιστημίου Αθηνών και πούρος φιλελεύθερος διότι δεν είναι δυνατόν το Αμερικανικό κράτος να κινδυνεύσει με τη δική του χρεοκοπία για να αγοράσει χρεοκοπημένες επιχειρήσεις και αγνώστου έως μηδενικής αξίας στοιχεία ενεργητικού (πιστωτικά απόβλητα). Οι δημοπρασίες που φαντάζεται το δίδυμο Πόλσον-Μπέρναγκι(2) είναι πιθανόν να καταλήξουν σε μεγαλύτερο φιάσκο και τότε όλοι θα αναρωτιούνται ποιος θα εγγυηθεί το Αμερικανικό δημόσιο χρέος ή ποιος θα αγοράσει το Αμερικανικό δημόσιο!

Πολλοί βρήκαν την ευκαιρία να κατηγορήσουν των ελεύθερη αγορά για τη δεινή θέση που έχουμε περιέλθει διότι θέλουν να σκεπάσουν το ρόλο του κράτους ως προαγωγού των ανυπέρβλητων χρηματοοικονομικών διαταραχών στις οποίες έχουμε βυθισθεί. Οι απότομες μεταβολές των επιτοκίων ήταν εργαλείο της Fed που αποπροσανατόλισε δανειστές και δανειζόμενους όταν προσδιόρισε εν ριπή οφθαλμού σε 5,25% το επιτόκιο και κάποιοι δεν μπορούσαν πια να πληρώσουν το δάνειό τους αφού το είχαν συνάψει με επιτόκιο Fed 1%! Τα κρατικά στεγαστικά παραμορφώματα μαζί με την ανεκδιήγητη πολιτική επιτοκίων της Fed οδήγησαν τις αγορές στο χάος και την παγκόσμια οικονομία σε μια άνευ προηγουμένου κρίση. Οι αγορές δεν ευθύνονται σε τίποτε. Απλά υπολόγισαν γρήγορα το φθηνό χρήμα και την πολιτική βουλιμία των κρατικών αρχών για ξέφρενη στεγαστική πίστη και ανέβασαν αμέσως τις τιμές.
"Η μόνη αποτελεσματική λύση είναι να αφήσουμε τους υπαίτιους να χρεοκοπήσουν και μάλιστα πολλούς από αυτούς της Wall Street, και όπως ακριβώς προτείνουν οι πεφωτισμένοι Αμερικανοί Ρεπουμπλικανοί, να ασφαλίσουμε τους πολλούς που άθελά τους μπλέχτηκαν στα δίκτυα της αχαλίνωτης πιστωτικής επέκτασης που προώθησε το κράτος και μόνον αυτό".
Μ' αυτά και μ' αυτά των ρεπουμπλικάνων, η διαφορά μεταξύ ΜακΚέϊν και Ομπάμα απ' το +11 που είχε εκτοξευτεί υπέρ Ομπάμα προσγειώθηκε στο +4 (υπέρ του). Ολοκληρώνοντας το παζλ των εκτιμήσεων και προτάσεων στην Αμερικανική βουλή ο γνωστότατος μεγαλοεπενδυτής κ. Σόρος σημειώνει. "Η πρόταση του Πόλσον για αγορά επισφαλών αξιογράφων που σχετίζονται με τα στεγαστικά δάνεια ενέχει ένα κλασικό πρόβλημα, αυτό της "ασύμμετρης πληροφορίας". Τα αξιόγραφα είναι δύσκολο να αποτιμηθούν, όμως οι πωλητές γνωρίζουν περισσότερα γι' αυτά απ' ότι οι αγοραστές: Σε οποιαδήποτε διαδικασία δημοπρασίας, το υπουργείο Οικονομίας θα κατέληγε να παίρνει το "κατακάθι", πληρώνοντας στο υπερδιπλάσιο απ' ότι στη τρέχουσα τιμή της αγοράς (των 3 σεντς ανά δολάριο).

Η πρόταση βρίθει επίσης με θέματα αντικρουόμενων συμφερόντων. Το σχέδιο δεν θα φέρει ανακούφιση, εκτός και αν το υπουργείο πληρώσει παραπάνω για τα αξιόγραφα. Αν όμως το σχέδιο χρησιμοποιηθεί για να σώσει αφερέγγυες τράπεζες, τότε τι θα πάρουν σε αντάλλαγμα οι φορολογούμενοι; Θα ‘ταν ακόμη καλύτερα αν κεφαλαιοποιηθούν αυτές τα ιδρύματα τα οποία έχουν επιβαρυνθεί από τα προβληματικά αξιόγραφα άμεσα, αντί απλώς να "απαλλάσσονται" από τα επισφαλή αξιόγραφα.
Η "ένεση" με κυβερνητικά κεφάλαια δεν θα ήταν τόσο προβληματική αν εφαρμοζόταν στις μετοχές αντί για τον ισολογισμό. Ποσό 700 δις δολαρίων σε προνομιούχες μετοχές με εγγυήσεις θα μπορούσε να είναι αρκετό για να καλυφθεί η "τρύπα" που δημιουργήθηκε από το σκάσιμο της φούσκας της αγοράς ακινήτων. Αντιθέτως, η πρόσθεση 700 δις δολαρίων στη μεριά των ζημιών μιας αγοράς ύψους 11 τρις δολαρίων ίσως να μην είναι αρκετή για να σταματήσει η πτώση στις τιμές των κατοικιών.
Κάτι πρέπει να γίνει επίσης και για την προσφορά. Για να αποτραπεί η υπερβολική πτώση στις τιμές των κατοικιών, ο αριθμός των κατασχέσεων θα πρέπει να διατηρηθεί στο μίνιμουμ. Οι όροι των στεγαστικών δανείων θα πρέπει να προσαρμοστούν στις δυνατότητες αποπληρωμής των ιδιοκτητών κατοικιών.

Τώρα που η κρίση έχει ξεσπάσει, ένα ευρείας κλίμακας πακέτο διάσωσης είναι μάλλον απαραίτητο για να τεθεί υπό έλεγχο. Η αναδόμηση των "κενών" ισολογισμών του τραπεζικού συστήματος είναι ο σωστός τρόπος. Δεν αξίζουν όλες οι τράπεζες να σωθούν, όμως οι ειδήμονες στη Federal Reserve, με τη σωστή επίβλεψη, μπορούν να λάβουν τις σωστές αποφάσεις".
Τα Επιχειρηματικά Μοντέλα σε κάθε περίπτωση πρέπει πια να προσαρμοστούν σε ένα περιβάλλον χαμηλότερου ρίσκου, χαμηλότερων αποδόσεων (Σε αντίθετη λογική π.χ. τα hedge funds έχουν ήδη κλείσει φέτος 350!!).
Άλλο πράγμα είναι να αποφασίσουμε να λειτουργεί κανονικά το χρηματοπιστωτικό σύστημα και άλλο ζήτημα να διασώσουμε αδιακρίτως τις τύχες ιδρυμάτων η μετόχων που έχουν λάβει στραβές αποφάσεις.

Για την αντιγραφή, σύνθεση και σχόλια
Θεσσαλονίκη, 12/10/2008
Γρηγόρης Ραδίτσης

Υστερόγραφο:

Εν τω μεταξύ οι εξελίξεις τρέχουν καθημερινά με ταχύτητα χιονοστιβάδας. Στην Αμερική και τον υπόλοιπο κόσμο όλα δείχνουν, έστω και αν πολλοί το αρνούνται από άγνοια ή ακόμη και για να το ξορκίσουν, ότι ο παγκόσμιος αρμαγεδών ξεκίνησε.
Σε ανατολή και δύση ιδιώτες, εταιρίες, θεσμικοί οργανισμοί και κράτη βρίσκονται σε εργώδη κινητοποίηση και επιφυλακή.
Δυστυχώς η κρίση των αγορών γίνεται όχημα μεταφοράς τεράστιων ποσών μεταξύ ομάδων του πληθυσμού (αναδιανομή εισοδήματος). Χωρίς διαφάνεια υπό το κράτος πανικού και βίας.
Είκοσι τρισεκατομμύρια  δολάρια έχουν γίνει ήδη στάχτη και ακόμη το κακό δεν έδειξε όλο το πρόσωπό του.
Στην Αμερική προβλέπουν ότι απ' τις 8500 τραπεζών θα επιβιώσουν οι μισές. Αν αυτό (κι όχι μόνο) γίνει στην Αμερική σκεφτείτε τι μέλει γενέσθαι στην παγκόσμια περιφέρεια. Τι κακό περιμένει τις φτωχές, τις υπανάπτυκτες χώρες όταν η κρίση περάσει στην πραγματική οικονομία. Εντελώς ξαφνικά όχι όμως και αναίτια η ζωή έβαλε μπρος στους λαούς το ερώτημα ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΤΙ; Το κακό είναι ότι βρήκε της ηγεσίες τους εμ υπόλογες γι' αυτό εμ "αιτούμενες" για την υπέρβασή του!

- - - - - -

(1) Βάση της συμφωνίας ήταν οι παρακάτω αρχές:
1. Τα χρήματα των Αμερικανών φορολογουμένων δεν θα καταλήξουν να καλύπτουν τα μπόνους των διευθυντικών στελεχών της Wall Street. (συνυπευθύνων της ανεξέλεγκτου μεγέθους χρηματιστηριακής φούσκας.)
2. Θα υπάρχει διακομματική εποπτεία του ταμείου διάσωσης.
3. Το δημόσιο θα λάβει μετοχικά μερίδια στις τράπεζες που θα διασώζει.
4. Θα υπάρξει βοήθεια προς τους δανειολήπτες που κινδυνεύουν με κατάσχεση των κατοικιών της. Αλλά και μέτρα προστασίας των καταθετών.

(2) αφορούν όλα τα ακίνητα που θα επιδιώξει να αγοράσει το κράτος.

	1. 31-10-2008 06:35
	Κατω απ' τον αερα, η λασπη οζει. Γρηγορη,  πολυ καλο και το δευτερο κομματι, οχι μονο στο κατατοπιστικο του μερος, αλλα και σ' αυτο που αφορα την κρατικοπαρεμβατικη θεραπεια. Εδω ισως θα χρειαστει μεγαλυτερη προσοχη απ' ολους, μιας κι ενας συγχρονος Κευνσιανισμος θα επιχειρησει να ανακοψει ζορικα ερωτηματα κι απαντησεις. Το κακο ειναι οτι οι ενδιαφερομενοι, νομιζουν τα 'χουν λυσει, κι άλλα οριζουν για ζορια τους.  Δ.Τ.

Δ.Τ.