ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΕΣ - ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ - ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ

(Δημοσίευση: 5 Ἰουνίου 2007)

Όταν πολλοί από τους ασχολούμενους με τα κοινά δεν είχαν το θάρρος να προωθήσουν μία νέα στρατηγική στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ο υπογράφων την παρούσα στήλη υπέστη πολλαπλές ύβρεις ακριβώς για αυτό το λόγο. Η τότε θεώρησή μου, εξακολουθώ να πιστεύω ότι ήταν ορθή. Όμως ποτέ δεν ήταν ανιστόρητη. Η εκ μέρους μου στήριξη της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας λάμβανε, ταυτόχρονα, υπόψη, το γεγονός ότι οι σχέσεις της Ελλάδας ως προς τις ευρωπαϊκές προοπτικές της Τουρκίας είχαν μια ιδιαιτερότητα σε σχέση με την ιστορία των περισσοτέρων κρατών μελών της ΕΕ.

Τα εννέα από τα 12 κράτη μέλη της ΕΕ στη δεκαετία του ενενήντα, είχαν υπάρξει στην αρχική εποχή του καπιταλισμού, και αργότερα εποχή της διεθνοποίησης, μεγάλες και μεσαίες αυτοκρατορικές - αποικιοκρατικές δυνάμεις (Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, με έναν ειδικό τρόπο και η Δανία στον σκανδιναβικό χώρο). Αντίθετα, η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα μέλος της τότε ΕΕ η οποία επί αιώνες υπήρξε αποικία μιας αυτοκρατορίας, της Οθωμανικής.

Η Ελλάδα, λοιπόν, δεν υποχρεούται, και ούτε θα έπρεπε να επιτρέπει στον εαυτό της, να αυτοκατατάσσεται στις δυνάμεις που οφείλουν να κάνουν αυτοκριτική για τον αρνητικό τους ρόλο στα σκλαβοπάζαρα, στην αποικιοκρατία, στην κατάληψη εδαφών τρίτων στη διάρκεια του 18ου και 19ου αιώνα. Η τάση ορισμένων κύκλων στη δημόσια σφαίρα της χώρας να συντασσόμαστε με αυτές τις υποχρεώσεις αυτοκριτικής, ξεχνούν το απλούστατο: Η Ελλάδα υπήρξε αποικία στη σύγχρονη εποχή και όχι φορέας αποικιοκρατίας. Κατά συνέπεια, ουδείς μπορεί να εγκαλεί την Ελλάδα να ακολουθήσει την ίδια λογική ανάγνωσης της δυτικής ιστορίας όπως οι παλιές αυτοκρατορικές δυνάμεις στην ΕΕ.

Στη χώρα μας, όμως, συμβαίνουν πολλαπλά περίεργα και αντιφατικά. Υποστηρίζεται η υποχρέωση των παλιών αυτοκρατοριών να κάνουν την αυτοκριτική τους για τα εγκλήματα της αποικιοκρατίας, όπως η Γαλλία για το Αλγέρι και το Ηνωμένο Βασίλειο επί παραδείγματι για την Κένυα. Ακόμα αναγνωρίζεται το δικαίωμα των λαών που υπέστησαν τα δεινά της όποιας αποικιοκρατίας, ήπιας ή σκληρής δεν έχει σημασία, να απαιτούν τη συγγνώμη των μητροπόλεων των τότε αυτοκρατοριών. Αντιθέτως, όμως θεωρείται ως εκδήλωση εθνικισμού κάθε ιστορική μνήμη που συνδέεται και αναδεικνύει τα αρνητικά που είχε η οθωμανική αυτοκρατορία για τους έλληνες και ειδικότερα τους πόντιους. Δεν λέω ότι δεν υπάρχουν στη χώρα μας εθνικισμοί και «υπερπατριωτισμοί» κατά την προβολή τέτοιων θεματικών. Υπάρχουν και πρέπει να καταπολεμούνται. Αλλά, από την άλλη δεν μπορεί κανείς να απαιτεί από την δύση να αναγνωρίσει τα εγκλήματα που διέπραξε σε βάρος αυτοχθόνων πληθυσμών κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας, αλλά να το αρνείται για τους αντίστοιχους ελληνικούς πληθυσμούς.

Πιστεύω, ότι όπως η Γερμανία αναγνώρισε τα εγκλήματά της με την υπόκλιση του Μπραντ στην Πολωνία, όπως αναγνώρισε το Ηνωμένο Βασίλειο τα εγκλήματά του εμπορίου σκλάβων στη διάρκεια της αυτοκρατορίας του, όπως η Γαλλία αναγνωρίζει τα κακά που επέφερε σε ιθαγενείς πληθυσμούς, έτσι οφείλει να το κάνει και η Τουρκία έναντι πληθυσμών που εγκλημάτησε η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Οθωμανική αυτοκρατορία, εξάλλου, όπως και οι Αραβικές, υπήρξε για μεγάλο χρονικό διάστημα φορέας αποικιοκρατίας στα πλαίσια της οποίας δεν ήταν λίγοι οι πληθυσμοί που έζησαν με λιγότερα δικαιώματα και κοινωνικές προοπτικές από τις κυρίαρχες κάστες.

Η ιστορική πραγματικότητα είναι, λοιπόν, ότι Αυτοκρατορίες δεν είχε μόνο η Δύση, αλλά και η Ανατολή. Και ό,τι ισχύει για τα δικαιώματα ιστορικής μνήμης των αυτοχθόνων στις παλιές δυτικές αυτοκρατορίες, οφείλει να ισχύει και για τους Πόντιους. Η αναγνώριση των δεινών που υπέστησαν οι Πόντιοι, δεν είναι ούτε εθνικισμός, ούτε αναβίωση εχθρικών σχέσεων προς την φίλη Τουρκία. Είναι απλά μια ιστορική πραγματικότητα.