ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ

(Δημοσίευση: 22 Ιουνίου 2009) Ὁ Δ.Τ. ψηλαφεῖ τὸ μήνυμα τῶν πρόσφατων εὐρωεκλογῶν. Οἱ κοινωνίες, στὴν Ευρώπη καὶ στὴν πατρίδα μας, ἀναζητοῦν ἀντιφατικά, πολύμορφα, διαμαρτύρονται, ἀλλὰ δὲν "συντηρητικοποιοῦνται", ὅπως βολικὰ πολλοὶ ἀναλύουν. Ποιὸ εἶναι τὸ μετα-φιλελεύθερο μήνυμα ποὺ ἰδίως ὁ Συν ἀρνεῖται νὰ δεῖ, δέσμιος τῶν φιλελευθερο-μετωπικῶν καταβολών του; Τὸ βέβαιο εἶναι πὼς τὸ "φιλελεύθερο προοδευτικόμετρο" τῆς γραμμικῆς πολιτικῆς γεωγραφίας Δεξιὰ-Κέντρο-Ἀριστερά, ἔχει κλατάρει. Νέο βλέμμα χρειάζεται - καὶ ἀνοιχτὴ συζήτηση (Γιάννης Μεμαῖος).

Το αντι-φιλελεύθερο μήνυμα

ΟI ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ του ευρωεκλογικου μηνυματος σε εθνικο και πανευρωπαϊκο επιπεδο, επισήμαναν την εντονη κοινωνικη απογοητευση απ' το πολιτικο συστημα και ταυτοχρονα μια ορισμενη δεξια στροφη των κοινωνιων. Μια τετοια αναγνωση, παρ' ότι καταγραφει ορισμένες πλευρές των πραγμάτων, παρακάμπτει το ουσιαστικο. Ότι κοινός τόπος των ως ανω κοινωνικων αναζητησεων είναι ο αντι-φιλελεύθερος προσανατολισμός, η αντι-φιλελεύθερη κριτική του συστήματος...

...ΦΥΣΙΚΑ για την κρατουσα πολιτική θεωρία-συνειδηση, (ακόμα και της αριστεράς, η οποια και υιοθετει τη γελοιοποιούμενη πλέον γραμμική πολιτική γεωγραφία «δεξιάς-κέντρου-αριστεράς») αυτό συνιστα αυτομάτως «συντηρητικοποίηση». Προκειται για ιδεολόγημα (~ αναντίκρυστο ιδεολογοκατασκεύασμα) στην ουρά τού βασικου καθεστωτικου ιδεολογήματος πού ταυτίζει την «πρόοδο» με το φιλελευθερισμό.  Στην ανταγωνιστική, ατομικιστική, ευζωική-υλιστική, ελευθεριακή, βιαιο-κρατικη, κεφαλαιοκρατική, αντικοινωνική ουσία του. Ακριβως την ταυτιση αυτή, τη φιλελευθερη αυτή πολιτική θεωρηση, χλευάζει και πολιορκει το μηνυμα των ευρωεκλογων.

ΦΥΣΙΚΑ, μπορει κανείς να σταθει στις επι μέρους αντιφάσεις του εκλογομηνύματος, και να στηρίξει εκει διάφορες τηλε-ερμηνείες. Μπορει να επισημανει τις (πραγματικες) διαφορές αναμεσα στην α-πολιτική αποχη, την υπο-πολιτικη αποχη, και την εντυπωσιακη παρεμβατικη αποχη. Την παραλληλη (κι οριακη) στήριξη σε πολιτικες τυπικα αντιδιαμετρικες, όπως αυτές του ΚΚΕ και ΛΑΟΣ. Το προφανές ότι ο Μπερλουσκονισμός κάθε άλλο παρά αντιφιλελευθερισμός είναι. Το ότι στίς βουλευτικές εκλογες, οι ψηφοι επιστρέφουν σε «πιο υπευθυνο» χαρακτηρα. Κι αλλα πολλα και διάφορα...  Ολες ωστοσο οι ερμηνείες που εχουν σταθεί σ' αυτά, συναιρούνται σε μία. Στην ανω παραπαίουσα «προοδευτικη-φιλελεύθερη» θεωρηση.

ΣΕ ΚΑΘΕ περίπτωση, το σημαντικό είναι, ότι η ευρεια αντι-φιλελευθερη κοινωνικη κριτικη του συστήματος είναι πλέον παρούσα, ανεξάρτητα απ' τις αντιφάσεις της και την ακριβη αριθμητικη εκτασή της. Η θέωρησή της, με τρόπο που οι τρέχουσες εκφράσεις της να ενοποιουνται κι αναβαθμίζονται, η συστοιχη δηλαδη πολιτική θεωρία πού να ερμηνεύει-οδηγει στα περαιτέρω, εχει τεθεί απ' τα πράγματα ως προτεραιότητα από καιρό, με τις ευρωεκλογές να το υπογραμμίζουν επίσης εντονα και σε κοινη ευρεια θέα. Οι αριστερές αγκυλωσεις εδώ, όπως και οι «εκτιμήσεις» μιας κοινης γνώμης αλλοτριωμένης οσο κι εξεγερμένης (μιας γνώμης που και η ιδια η φιλελευθερη θεωρηση τη χλευάζει, εν οσω την αξιοποιει θεσμικα, αλλα που ωστοσο στην πολιτικη της πράξη ξεπερνα ολοφάνερα την ιδια της τη συνειδηση) δεν εχουν σημασία. Σημασία εχει το γεγονός ότι «θραύσματα» μιας νέας πολιτικής θεωρησης ηδη κατατίθενται προκλητικά, ως λόγος αλλα κυρίως ως πρακτική, και δή ερήμην της «προοδευτικης» διανόησης.

ΤΟ ΟΤΙ ΣΠΑΝΕ το φιλελευθερο προοδευτικόμετρο, το ότι εκθέτουν ανεπανόρθωτα το Κέντρο ως αιχμη του συστήματος, το ότι η Αριστερα και Δεξια χάνουν περαιτερω το κεντρωο-φιλελευθερο εδαφος τού ορισμου τους, το ότι ετσι οι βαρβαροι ξεθωριάζουν ως καβαφικο προσχημα του γενικου φιλελευθερου εκβαρβαρισμου, το ότι απ' το κοινωνικο σωμα αναδύονται, ως θαυμα δυσερμήνευτο, στοιχεια ελευθερίας χρόνια θαμένα κάτω απ' το αντιδεξιό φιλελευθερο μπάζωμα, το ότι γερασμένες θεωρήσεις (πχ. η αξονικη «ασφάλεια-ελευθερία») αποκαλύπτουν το αντικοινωνικο-εγωιστικο τους περιεχόμενο, το ότι προτείνονται εμπρακτως πλειοψηφικες-πολυμορφες κοινωνικες πρακτικες στη θεση των μειοψηφικων κομματικων διχτατοριων-πλατφορμων, το ότι πραγματοποιουνται ρηξεις και στασεις ανοχης με πολύ πιο ουσιαστικούς ορους απ' οσο θέλει η τυπολογία του συρμου, το ότι σκιαγραφειται μια πολιτικοκοινωνικη επιθυμια-πορεία ριζοσπαστικη οσο κι εφικτη, το ότι μ' όλα αυτά χαλάει η σούπα του σοσιαλισμου-τυπου και προσεγγίζεται η κοινωνικη-δυναμικη του ουσία, το ότι μ' αυτά και μ' αυτά οι εργολάβοι επαναστάτες κάθε κλίμακας ξενερώνουν σφόδρα, το ότι τελοσπάντων, τα θραύσματα αυτά είναι ψηφίδες ενός άφτιαχτου ακόμα πάζλ που ψάχνει το παιδί-συνθέτη παραμερίζοντας σιγα-σιγα το γέρο-κριτή,  όλα αυτά, είναι ζόρι, πράγματι, ζόρι όμως δημιουργικό.  Ένα ζόρι γλυκο ή πικρό, όπως διαλέξει ο καθείς, ελεύθερα. Δηλαδη, με υποκειμενικη ευθύνη-δυνατότητα να αξιοποιησει-υπερβει τους υλικο-κοινωνικους του καθορισμούς, την αντιφατική κι ελλειπη του παιδεία, τη στενοκομματικη του ταυτότητα και αλλότρια ιδεολογία, κι ο,τι άλλο του ‘λαχε στη ζωή αυτή, την ψευτρα και σοφή.

Η ΕΥΛΟΓΗ δυσπεψία του βασικου ευρωεκλογικου μηνυματος, κατά τα ανω, ασφαλως και συγκρατεί την εμβέλειά του. Ένα τόσο ριζοσπαστικό στην ασάφειά του μηνυμα, θα επαναληφθει πολύμορφα και προς πολλούς αποδέκτες, προτου συνειδητοποιηθει-μορφοποιηθει περαιτέρω πολιτικα, κι αφου πρωτα κατανοηθει-αξιοποιηθει απ' την οργανική διανόηση της κοινωνίας.. Στο μεταξυ δεν είναι καθόλου ακίνδυνο, για οποιον θέλει να το φοβάται, ακριβως επειδη δεν είναι καθόλου επικίνδυνο για την κοινωνία, όσο αντιφατικα κι αν αυτή το εκπέμπει.

ΠΑΡΑ ΤΗ δυσπεψία του, το μηνυμα αυτό, απευθυνεται σε κάθε κατεύθυνση, ηγεσίες κι απλούς πολίτες. Η ακυρωτική αφομοίωσή του απ' το σύστημα, αποτελει μεν πάγια επιδίωξη, υποχρεώνοντας πάντα ωστόσο σε παραχωρήσεις - τίποτα δεν πάει χαμένο, αν εχει κομμάτι αλήθειας. Χωρίς κι αυτό να υποκαθιστα το συνειδητο και πολιτικά επεξεργασμένο, δημοκρατικο σοσιαλιστικο αιτημα που παλεύει να αναδείξει.

Το μετα-φιλελευθερο μήνυμα

ΚΙ ΕΝΟΣΩ αυτά αφορουν ολοκληρη την Ευρωπη, μαζί και τη χώρα μας, στην τελευταία εκφράζονται και με τους ορους μιας συγκυρίας πού διαφέρει κάπως απ' το γενικό ευρωπαϊκο τοπίο.  Το ενδιαφέρον είναι εδώ, ότι στην ελληνική συγκυρία, μπορουν να ψηλαφηθούν στοιχεία, όχι απλώς αντι-φιλελευθερισμου, αλλα και προωθημένης-προωθητικής κριτικής του, όπως αποτυπώνονται στην ηττα δυο (τυπικα αντιδιαμετρικων) αντιπάλων. Της ΝΔ και του ΣΥΝ.

ΔΙΑΚΡΙΤΟ στοιχειο εδώ, σ' αντιθεση με ολη την Ευρωπη, είναι η ημι-ανακαμψη της κεντροαριστεράς (τελούσας πάντα υπο αντι-φιλελεύθερη κριτικη), ως αμεσο αναγκαιο αντίβαρο σε μια κεντροδεξιά, που ξεφυγε απ' τον έλεγχο-υποσχέσεις του αρχηγου της.  Ο τελευταίος σε μια αμοιβαίως δύσπιστη σχέση με την κοινωνία, εκφρασμένη τοσο σε μια οριακη πλειοψηφία που πιέζεται ολο και περισσότερο, οσο και σε προβληματικά αντανακλαστικα από μέρους του, σέρνει δύσκολα ένα ημι-ασύδοτο κυβερνητικο μηχανισμό στον οριακό δρόμο του φιλελεύθερου νοικοκυριού.  Το μιγμα κοινωνικης στηριξης-ανεμπιστοσύνης προς τον Κ.Κ. εξελίσσεται σε βαρος του, ως ευανάγνωστη κριτική ανεπαρκούς κοινωνικού ριζοσπαστισμού (στοιχειο-αιτημα πού αποτέλεσε και τη βάση της εκλογής του), κι όχι ως στρατηγικά φιλελεύθερος κοινωνικός προσανατολισμός.

Η ΠΟΛΥΜΟΡΦΗ και στη χώρα μας αντι-συστημικη διαμαρτυρία, περιέλαβε μια μεγάλη αποχη (~ 1 / 3 του πραγματικου εκλογικου σωματος, συμπεριλαμβανομενης της α-πολιτίκ και υπο-πολιτίκ). Στη διαμαρτυρία αυτη μπορουν, σέ μεγάλο τους μέρος, να αθροιστουν τα «λοιπα» και τα «λευκα» (~ 7 + 3 = 10 % ομου) αν και οι αριθμοι αυτοι εμφανίζονται πλασματικα αυξημενοι στο φόντο της μεγάλης αποχης.  Καθώς και οι «οικολόγοι-πράσινοι», που στο ιδιο φόντο πέτυχαν να εκφραστουν θεσμικα, μεσα από μια ευκολη-θεματικη υποδοχη της διαμαρτυρίας.  Εδώ μέτρησαν φυσικα οι μακρόχρονες παρεμβάσεις οικο-λόγου, η συμμετοχή αξιόλογων κι ανιδιοτελων στελεχών (όπως π.χ. ο Λ. Τσικριτζής), καθώς και μια απροκάλυπτη στηριξη απ' το σύστημα. Τίποτα όμως απ' αυτά δεν εγγυαται το κομματικο μέλλον των Ο-Π, το οποιο και θα εξαρτηθει απ' τις εξελίξεις στο υπόλοιπο πολιτικό τοπίο.  Πλασματικα σταθερα ή ενισχυμενα, στο ιδιο φόντο, το ΚΚΕ και το ΛΑΟΣ, εξέφρασαν παρ' όλα αυτά και στους δικους του ορους το καθένα, ένα μέρος της απαίτησης για κοινωνική ανάταξη, χωρίς οι θριαμβολογίες να αντιστοιχουν σε στοιχεία ουσιαστικης δυναμικής.

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ενδιαφέρον εχει η ηττα του ΣΥΝ, ένα χρόνο μετα τα τετραπλάσια δημοσκοπικα ποσοστά του, ως κοινωνική κριτική στην ειδικότερη αντισυστημική πολιτική του.

ΑΝΤΙΣΥΣΤΙΜΙΚΗ απόπειρα του ΣΥΝ προσέκρουσε, οχι τοσο στα εναντιον του πειθαρχικά μετρα του συστήματος, οσο στα ιδια της τα ορια, όπως αποκαλύπτονται και στον μετεκλογικό εσωτερικό καυγα, οπου η πραγματική πολιτική απουσιάζει.
Ο ΜΑΖΙΚΟΣ επαναπατρισμός των σοσιαλιστικων ψηφων απ' το ΣΥΝ στο ΠΑΣΟΚ τους τελευταίους μηνες, αποτελει ενδειξη υψηλων απαιτήσεων πολιτικής από ένα κοινωνικο-πολιτικο χωρο με αμεσες παρεμβατικες-μεταρρυθμιστικές προσδοκίες, κι απρόθυμο να κινηθει στην κλασικη πεπατημένη μιας «κριτικης» αριστερας του περιθωρίου. Το από δεκαετιων «εδώ και τώρα» αιτημα του δυναμικου αυτου κοινωνικοπολιτικου τμήματος, εχει ασφαλως την καιροσκοπική πλευρά του, παρομοια αλλωστε μ' αυτή της ανανεωτικης-φιλελευθερης πτερυγας του ΣΥΝ.  Εχει όμως κι αυτή που ο ΣΥΝ αρνηθηκε να δει, και που θα μπορουσε να συνοψισθει στο αιτημα για αποτελεσματική κοινωνικη εκφραση και ουσιαστική κεντρικη παρέμβαση. Κι αυτό δεν αφορα την αρνηση συμπραξης με το ΠΑΣΟΚ, ή οποιαδήποτε ενδοτική πρεμούρα, αλλα το ολικο χαρμάνι των πολιτικων του. Που καθεμιά της ειχε σοβαρα προβληματα κοινωνικης αποδοχης ενώ ως συνολο δεν παρειχε κανένα στοιχείο αξιοπιστίας-διεξόδου.  Πολιτικές όπως Σκοπιανο, Δεκεμβριανα, Εκπαιδευτικο, Μεταναστευτικο κτλ, κινήθηκαν σε απαράδεκτες κοινωνικά κατευθύνσεις, όχι απ' την αποψη του κοινωνικου συντηρητισμου (που φυσικα κυριαρχει, ηταν όμως σημαντικά υπερβατός στον ειδικότερο χώρο αναφοράς-στοιχήματος του ΣΥΝ) αλλα απ' την αποψη ενός ακοινώνητου (~ α-σοσιαλιστικου) τσαμπουκά πού παρίστανε τη συνέπεια, αλλα που ανεδιδε σταλινομετωπικη παράκαμψη των κοινωνικών προβλημάτων. Για να συμπαρασύρει στα χαμένα και κάποιες ουσιαστικές καταθέσεις του ΣΥΝ (Δεκεμβριανα, Οικο-αστικα κτλ).  Ας σημειωθει ότι άλλες πολιτικές του ΣΥΝ, όπως η απελπιστικα φιλελεύθερη αντι-δεξια και καταστροφικη αντι-σταθεροποιητικη οικονομικη του πρόταση, δε μπήκαν κάν σε κοινωνική αξιολογηση, πραγμα που αργα ή γρήγορα ο ΣΥΝ δεν θα αποφύγει.

ΤΙΠΟΤΑ φυσικα δεν είναι πιο ευκολο από μια μεθεόρτια κριτικη, η αναξιοπιστια-μετωπισμος όμως του ΣΥΝ, ως εσωτερικο του οριο εχει επισημανθει εγκαιρα, απ' την περίοδο των παχιών αγελάδων. Το να υπερβει βέβαια ο ΣΥΝ τα στερεότυπα μιας αριστερής πολιορκίας του συστήματος, παρά τα θεωρητικα και πρακτικα βήματα που εχει πραγματοποιήσει, δεν είναι ευκολο, ενώ όπως πάντα, κάθε αντάρτικη απόπειρα πληρώνεται ακριβά αν δεν καρποφορήσει, κι ακριβότερα αν δε διδάξει. Εως οτου (κι αν) καταστεί μια πολιτικη αρκούντως διέξοδη, κι εν προκειμένω, αρκουντως σοσιαλιστική, δηλ. κοινωνικα ελκυστικη-ενωτική-διέξοδη, δια μέσου και των αναγκαίων ρήξεων.  Εδώ ο ΣΥΝ παραμένει ουσιαστικά ασώματος, χωρίς επαρκη σοσιαλιστικη βάση-συνειδηση, με τη μια του πτερυγα φιλελευθερη και την άλλη παλαιο-μετωπικη, στη συνέχεια των μεγαλων ιδεολογικων-θεωρητικων ελλείψεών του.  Εδώ ακριβως συναντάει το οριό του κι ο στόχος για τον 3ο πόλο, πέρα απ' τις συγκυριακές διακυμάνσεις των ποσοστών του. Των οποίων το πρωτοφανές ευρος (4 - 20 %) υπογραμμίζει τόσο την αντιστοιχη κοινωνικη ανάγκη, οσο και την ιδεολογοπολιτικη αδυναμία του ΣΥΝ, να την εκφρασει.  Ο ΣΥΝ δεν κατανοει (όπως κι ολη η αριστερα, πλήν αναφερόμαστε σ' αυτόν ως σημαντικη ανα-θεωρητικη απόπειρα, άξια ανάλογης προσοχης) ότι ο κυρίαρχος φιλελευθερος διπολισμος δε μπορει να υπερκερασθει παρά απ' τα πάνω. Εξω δηλαδη απ' το στερεοτυπο της Δεξιας-Κεντρωας-Αριστερης γεωγραφίας, όπου κι αν χαραχθει η μετωπικη γραμμη, ακόμα κι αν εκφραστει από κοινό-ενιαίο μέτωπο της αριστεράς, όπως προτείνεται από πολλούς στο ΣΥΝ. Δεν κατανοει (και) ο ΣΥΝ, ότι ο φιλελευθερος διπολισμος, θα υπερκερασθει αναγκαστικά μαζι με την αριστερά, μέσα απ' την ιδια της την υπέρβαση, τη διαμόρφωση της αναγκαίας σοσιαλιστικής της ταυτότητας. Η αδυναμία της κατανόησης αυτής, είναι εύλογη από μια αποψη, δηλ. απ' αυτή του αυτοσυντηρητικού μύθου-δόγματος, πλην όμως πιέζεται κι απ' τα πράγματα που απαιτούν υπερβάσεις.  Δηλαδη μια αναδόμηση του πολιτικού συστήματος που περιλαμβάνει και την αριστερα. Μ' ολες τις δυσκολίες και τους δαιδάλους της.

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ συστημικη αποδιαρθρωση-επανοικοδόμηση, ως αιτημα σοβει από καιρο, αν και τώρα εκφράσθηκε κραυγαλέα. Σ' αυτό το φόντο αλλωστε τοποθετηθηκε το στοίχημα ΣΥΝ-κοινωνίας, όπως και ΝΔ-κοινωνίας, ανασυγκρότησης του ΠΑΣΟΚ κτλ. Είναι φυσικο στη διαδικασία αυτή, η κοινωνία (στα ορια της τρέχουσας συνείδησης της) να προτάσσει μείζονα ζητήματα, όπως δημοκρατία, αμεσότητα δράσεων, σχετικη ομαλότητα-αποφασιστικότητα μεταρρυθμίσεων, εθνικη ασφάλεια-ειρηνη, αμεσες βιοτικές ανάγκες κτλ. τα οποία κι αντιστοιχουν πολιτικά στη λειτουργία - ισορροπία του κλασικου πολιτικου διπολου, δικομματικου ή πιο σύνθετου. Δεν είναι στην εμβέλεια της μέσης κοινωνικής συνείδησης (εξ ου και η εις μακρόν αναγκη ηγεσιων) η συστηματικη διαμόρφωση ενός διάδοχου δίπολου που να σηματοδοτει μείζονα καμπη στην κοινωνικοπολιτικη πορεία, με ορους αποδεκτούς αλλα ταυτόχρονα υπερβατικούς του φιλελεύθερου δίπολου. Ο (κάθε) τρίτος πόλος όμως, εχει νόημα μόνο στην προοπτική αυτή, νοούμενη μάλιστα ως αμεση (αμεσο-στρατηγικα παρεμβατικη) κι όχι ως σωρρευτική πολιορκητικών δυνάμεων κατά τα τριτοδιεθνιστικά. Και μάλιστα (ευκολία και δυσκολία μαζι) ενός δίπολου πού μετακινειται ολόκληρο λιγο-πολύ, κι όχι ολο-πολωτικα και διχαστικά, ιδίως σε ευνοϊκές προς τετοια μετακίνηση συγκυρίες όπως η τρέχουσα. Κατι πού προϋποθέτει την αντικατάσταση της γραμμικής θεώρησης Δεξιας-Κέντρου-Αριστεράς, καθώς και τα ιδεολογικά της αντίστοιχα. Απέχουμε οντως από κάτι τέτοιο, όπως κι ο ΣΥΝ. Ευτυχως, όπως παντοτε, η κοινωνική πράξη εχει πλευρές που μπορουν να ξεπερνουν τις γερασμένες θεωρήσεις, θετοντας επιτακτικά το αίτημα για νέες.

Δ.Τ. - 20 / 6 / 09